Ipekakuana prawdziwa korzeń cięty

Ipekakuana prawdziwa (Carapichea ipecacuanha, syn. Cephaelis ipecacuanha), zwana także wymiotnicą lekarską, to niewielki krzew, który występuje naturalnie w lasach deszczowych Ameryki Środkowej i Południowej. Spotkamy ją przede wszystkim na Kostaryce, w Nikaragui, Panamie, Brazylii, Kolumbii i Ekwadorze. Z rośliny tej od wielu setek lat pozyskuje się korzeń, który znany jest na całym świecie ze swojego działania silnie wykrztuśnego i pobudzającego wymioty. Na bazie tego korzenia powstał syrop Ipecac, stosowany dawniej w przypadku poważnych zatruć i uciążliwego kaszlu. Został on jednak wycofany z obrotu, zarówno w Stanach, jak i w Europie po tym, jak ukazał się artykuł wyjaśniający, że wymiotowanie nie jest najlepszym sposobem na pozbycie się trucizny. Obecnie zamiast syropu Ipecac polecany jest węgiel aktywny, który wykazuje dużo większą skuteczność odtruwającą, a ponadto neutralizuje substancje toksyczne na całej długości przewodu pokarmowego, nie tylko w żołądku. Jest także dużo bezpieczniejszy w użyciu.

Korzeń ipekakuany cieszył się niegdyś dużym zainteresowaniem w Europie, dokąd importowano go z Amazonii, ale podobnie jak Ipecac, także został wycofany i zapomniany. Obecnie nie jest polecany do stosowania doustnego ze względu na zawartość składników czynnych, które łatwo przedawkować. Skutkuje to intensywnymi wymiotami i biegunką, a w konsekwencji poważnym odwodnieniem i utratą przytomności.

Tradycyjnie z korzenia ipekakuany sporządzano napary, a później także wyciągi alkoholowe oraz wspomniany już wyżej syrop. Nieco rzadziej korzystano z korzenia mielonego. Małe dawki (0,5 g korzenia) stosowano, aby pobudzić odruch wykrztuśny w przypadku kaszlu, a większe (2,5 g korzenia), aby podrażnić przewód pokarmowy i wywołać wymioty, co przydawało się szczególnie w przypadku zatruć u dzieci. Dziś ipekakuanę możemy spotkać w bardzo małej dawce w leku homeopatycznym o nazwie Phytotux Ipeca Complexe.

Warto dodać, że emetyna, składnik aktywny ipekakuany, to najskuteczniejsza ze znanych substancji przeciwko motylicy wątrobowej i pełzakowi czerwonki – są to pierwotniaki występujące w tropikach, wywołujące groźne choroby zakaźne. Emetynę izolowano dawniej z korzenia ipekakuany i podawano w zastrzykach w przypadku powyższych zakażeń.